Hoe raak je bedreven in de toepassing van het recht?
Hoe leer je juridische teksten te begrijpen, hoe zorg je er voor dat je de kern pakt waar het om draait en vooral ook: hoe ga je dan de vertaalslag maken naar jouw eigen juridische probleem dat je moet oplossen? Dat is best wel lastig voor een beginneling. Het antwoord hebben Mitsy le Fèbre en Marleen Huls neergelegd in Met recht bedreven!
Beide auteurs zijn praktiserend en bovenal bedreven juristen. Vanuit hun jarenlange ervaring in het juridische werkveld en het hoger onderwijs begrijpen zij welke vaardigheden studenten nodig hebben in de juridische praktijk. Kennisoverdracht is belangrijk binnen de opleiding, maar het trainen van die vaardigheden is essentieel. ‘Het is een kwestie van heel veel doen. Daarom hebben we ook gekozen voor een werkboek’, zo zegt Mitsy. In dit artikel een gezamenlijke blik op Met recht bedreven!
‘Toen ik naar de universiteit ging, had ik dit boek graag eerst doorgewerkt, om vaardigheid te krijgen in plaats van meteen de diepte in te gaan qua kennis.’
Wat staat hier eigenlijk?
‘Het begint bij het hanteren en het begrijpen van de rechtsbronnen, hoe je de wet, uitspraken, parlementaire stukken en juridische literatuur leest. Iedere opbouw van bijvoorbeeld een uitspraak is weer anders, er zitten wel dezelfde lijnen in, maar iedere rechtsprekende instantie doet het anders. Zoals de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State of een kantonrechter: dat zijn verschillende type uitspraken.’ In dit boek train je met het aanwenden van wetten, regelingen en wettenbundels, het ontleden van wetsartikelen en het gebruiken van verschillende rechtsbronnen.
Het is een kwestie van meters maken
Je moet simpelweg heel veel stukken lezen, zodat je daar snelheid in ontwikkelt, de tekst begrijpt en weet welke informatie je eruit moet halen. Voor beginnende studenten, is het soms lastig om de standpunten van verschillende partijen in een uitspraak te herkennen. ‘Je moet kijken wat partijen vinden, hoe de rechter uiteindelijk oordeelt en waarom. Welke onderdelen in een uitspraak gaan specifiek over het probleem dat jij moet oplossen? Dat is een vaardigheid die je kunt oefenen. Bij de meeste studenten zie je na verloop van tijd echt het kwartje vallen. ’
Het is een duidelijk boek, zeker als je als 17 jarige van de middelbare school komt. Het biedt een fijne manier van leren omgaan met de wet; er wordt namelijk verwacht dat je tussen de regels doorleest, soms staat er één zin. Soms eindeloos lange zinnen van vier tot vijf regels; hoe lees je dat? En wat is de betekenis achter de woorden?’ -Murad Baker, student (inmiddels Master ondernemingsrecht)
Tja en wat moet je er dan mee?
Om een juridisch probleem op te lossen, begin je altijd te kijken naar wat er in de wet staat. Daarnaast heb je misschien nog een andere rechtsbron nodig, zoals uitspraak of een parlementair stuk. Die rechtsbronnen moet je dan toepassen op je eigen probleem. ‘Tja en dan, wat moet je er dan mee?’ Hoe gebruik je de informatie die in de bronnen staat in jouw oplossing? Het boek traint je eveneens uitgebreid met het oplossen van juridische casussen verdeeld over burgerlijk recht, staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht. Aan de hand van een vierstappenplan leer je hoe op gestructureerde wijze een juridische casus kan analyseren en oplossen.
‘Je leert vaardigheden, je leert een tekst ombuigen van tekst naar een pleidooi of naar een advies. Dat ontwikkel je onder begeleiding van een docent die handvaten geeft. Maar het boek was ook als een soort begeleidende docent; in de inleiding lees je de uitleg wat je moet doen, waar je naar toe werkt, vervolgens kun je heel makkelijk zelf aan de slag en helpt het boek ook bij het denkproces.’ - Sterre Nagtegaal (inmiddels Premaster Nederlands recht)
“Het boek neemt je aan de hand en leidt je door alle stof.”
‘Dat is ook echt ons doel geweest, dat we stap voor stap de student meenemen van oké, en nu gaan we dit doen en nu gaan we daar naar kijken.’
Op doordachte wijze de vertaalslag maken
'Er is goed nagedacht over de opbouw en over de manier waarop je die vaardigheden steeds uitbreidt. We beginnen dus met de wet, dan gaan we naar het vierstappenplan en ga je een juridisch probleem oplossen. Vervolgens komt er in het boek een verdiepingsslag op het vierstappenplan.’ Zoals gezegd, zijn wetsartikelen alleen namelijk vaak niet voldoende om tot een oplossing te komen. Het gebruik van andere bronnen als jurisprudentie en juridische literatuur is veelal noodzakelijk.
Helder taalgebruik
‘Tevens hebben we alles iets simpeler opgeschreven met wat minder ingewikkelde zinsconstructies, zodat het goed leesbaar en begrijpelijk’, aldus Mitsy.
Actuele en leuke casussen
Daarbij geeft Met recht bedreven! ook hele leuke actuele casussen om de studenten bij de les te houden. Thema's die nu spelen zoals duurzaamheid (de blikjes waar je nu statiegeld voor krijgt) en de nieuwe studiefinanciering. Maar ook gewoon grappige dingen zoals een uitspraak over een man die een ‘tuut’ in zijn oren had gekregen, nadat een vriendin hem een kus op het oor had gegeven en nu schadevergoeding aanvraagt. ’Casussen geschikt voor de vrijdagmiddag’, aldus Mitsy.
Nóg meer kilometers maar dan online
Met recht bedreven! bevat extra oefenmateriaal waarmee je zelfstandig aan de slag kan met antwoordmodellen bij de extra oefening voor studenten die het ingewikkeld vinden. Ook kun je als docent een uitgebreid antwoordmodel op de praktijkoefeningen uit het boek en toetsmateriaal met antwoordmodellen aanvragen.
Een kritische houding ontwikkelen
Aan de hand van Met recht bedreven! leren studenten ook een kritische houding te ontwikkelen. De auteurs hebben bijvoorbeeld een krantenartikel naast een uitspraak gelegd om te laten zien dat niet alles wat je in de krant leest klopt. ‘En ja, daar leer je wel kritisch van denken: dat wat ik hier lees, klopt dat eigenlijk allemaal wel? We leren studenten ook welke databanken betrouwbare bronnen geven.’
Daarbij hebben de auteurs ook wetsartikelen toegevoegd die op meerdere manieren te interpreteren zijn en niet alleen wetsartikelen die je maar op één manier kunt uitleggen.’ Bij de toetsing moet je als docent dus echt goed kijken hoe de student een casus heeft aangepakt en of daar ook een logica in zit. Het is niet altijd even zwart wit.’
In deze herziene editie is hoofdstuk 8 ‘Het onderzoeken van juridische bronnen’ komen te vervallen en opgenomen bij de inhoudelijke bespreking van de rechtsbronnen in de hoofdstukken 2, 4, 5 en 6. Voor uitgebreidere informatie over bronnen zoeken, en vermelden moet de student andere boeken raadplegen. Zo blijft Met recht bedreven! een ‘schoon’ boek.
'Voor docenten is het fijn om met dit boek te werken, omdat het heel gestructureerd methodes aanleert die studenten helpt bij het ontwikkelen van juridische vaardigheden en omdat het boek plus materiaal zo compleet is dat het niet nodig is om zelf nog oefeningen te bedenken. Zo scheelt het docenten veel tijd in de voorbereiding van de lessen.' - Susan Rave, docent HAN university of applied sciences
'Het boek is reuze nuttig. Een aanrader voor iedereen die met juridische teksten moet werken.' - Ingrid Michon-Derkzen, fungerend voorzitter van de commissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Tweede Kamer der Staten-Generaal
Over de auteurs:
Mr. Marleen Huls heeft enkele jaren in de advocatuur in ’s-Hertogenbosch gewerkt voordat zij de overstap maakte naar de Academie Rechten van de HAN University of Applied Sciences. Op de hogeschool heeft zij diverse functies vervuld, waaronder hoofddocent staats- en bestuursrecht, onderzoeker lectoraat Academie Rechten en het lectoraat Human Communication Development, propedeusecoördinator, lid en plaatsvervangend voorzitter van de examencommissie en jurist bij de afdeling Juridische Zaken. Sinds 2021 werkt zij bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal: eerst als onderzoeker van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen en sinds 2022 bij de vaste commissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Mr. Mitsy le Fèbre werkte een kleine tien jaar als (coördinerend) juridisch medewerker bij de sector Bestuursrecht en bij de Vreemdelingenkamer van de Rechtbank Arnhem en als hoofd juridische ondersteuning op de afdeling Sociale Zekerheid van de Rechtbank Den Bosch. Vervolgens werkte ze twaalf jaar als hoofddocente en propedeusecoördinator aan de Academie Rechten van de HAN University of Applied Sciences. Sinds 2023 werkt zij als beleidsadviseur Jeugd & Onderwijs bij de gemeente Zutphen. In 2013 publiceerde zij samen met drs. Daisy van der Wagen-Huijskes Met recht begrepen!, een methode met oefeningen in tekstbegrip, samenvatten en woordenschat voor juristen.
Met recht bedreven! (boek en website) bieden meer dan 160 oefeningen voor het ontwikkelen van juridische vaardigheden zoals het ontleden van wetsartikelen, het oplossen van een juridische casus en het gebruik van rechtsbronnen. Daarnaast helpt het de steeds belangrijker wordende kritische houding te ontplooien.
Elk hoofdstuk begint met theorie, zodat helder is welke vaardigheid wordt getraind. Daarna volgt een groot aantal oefeningen dicht bij de belevingswereld van de student, op verschillende niveaus en verdeeld over het burgerlijk recht, staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht. Inclusief online studiemateriaal.